1. Сәлем
Nǐ hǎo (你好)
Тікелей аудармасы: «Сен жақсысың.»
Біреумен амандасқанда қолданылады.
Кіріспе
Мандарин қытай тілі (普通话 pǔtōnghuà) — әлемдегі ең көп таралған тілдердің бірі. Оны 1 миллиардтан астам адам қолданады. Қытай тілін үйрену арқылы сіз жаңа мәдениетпен танысып, тілдік көкжиегіңізді кеңейтесіз.
Алфавит (Pinyin) және Тондар
Қытай тілінде латын әріптерімен таңбаланатын жүйе — пиньин (Pinyin). Пиньинде әр буынға тондық белгі қойылады. Мандарин қытай тілінде 4 негізгі тон бар:
- 1-ші тон: Жоғары әрі біркелкі (mā - «ана»)
- 2-ші тон: Көтерілетін тон (má - «қарасора»)
- 3-ші тон: Төмендеп, қайта көтерілетін тон (mǎ - «жылқы»)
- 4-ші тон: Тез төмендейтін тон (mà - «зеку»)
Әр буынның қалай оқылатынын дұрыс меңгеру үшін пиньин жүйесін үйрену аса маңызды. Мысалы, nǐ hǎo (你好) сөзі қазақшада «Сәлеметсіз бе» деп аударылады.
26 әріп (Pinyin алфавиті)
Қытай тілінде дәстүрлі мағынасындағы «алфавит» жоқ, бірақ пиньинде A-Z аралығындағы 26 әріп қолданылады. Олардың әрқайсысы белгілі бір дыбысты білдіреді, бірақ кейбір әріптердің оқылуы ағылшын тіліндегіден өзгеше:
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z
- A (а) — қазақ тіліндегі «а» сияқты дыбысталады.
- C (ц/тс) — көбінесе «ц» немесе «тс» тәрізді дыбыс береді (мысалы, “cài” - «тамақ/тағам»).
- Q (ч) — «ч» дыбысына ұқсас (мысалы, “qì” - «газ», «ауа»).
- X (ш/с) — «ш» мен «с» аралығында («xǐhuan» - «ұнату»).
- Zh, Ch, Sh сияқты диграфтар да бар, бұлар жазу кезінде екі әріппен көрсетіледі, бірақ бір дыбыс береді (мысалы, “zhōng” - «орта»).
Кейбір әріптер ағылшынша айтылса да, пиньинде дыбысталуы бөлек болуы мүмкін. Сондықтан пиньиннің дыбысталу ережесін жеке меңгерген жөн.
Негізгі сөздер
2. Рахмет
Xiè xie (谢谢)
Мағынасы: «Рахмет.»
Алғыс білдірудің қарапайым тәсілі.
3. Кешіріңіз / Ғафу етіңіз
Duì bu qǐ (对不起)
Мағынасы: «Кешіріңіз.»
«Ғафу етіңіз» немесе «кешіріңіз» ретінде қолданылады.
4. Сау болыңыз
Zài jiàn (再见)
Тікелей аудармасы: «Қайта көру.»
Қоштасу кезінде айтылады («Сау болыңыз»).
Шағын Тест
1. Мандарин қытай тілінде неше негізгі тон бар?
2. “Nǐ hǎo” сөзі қазақшаға қалай аударылады?
3. “Рахмет” сөзін қытай тілінде қалай айтасыз?
4. Пиньинде қанша әріп (A-Z) қолданылады?